Türkiye’de korumaya alınarak “Tarihsel ve Doğal Sit Alanı” ilân edilen ve ülkemizdeki diğer önemli tarihi ve doğal yerleşim alanlarının korunmasına öncülük eden UNESCO Dünya Miras Kenti Safranbolu, dönemin Belediye Başkanı Kızıltan Ulukavak ve Meclis Üyeleri tarafından alınan ve ülkede bir ilk sayılan 1975 tarihli Koruma Kararı’nın 45. Yılını kutluyor.
1975 yılında, Safranbolu Belediye Başkanı Kızıltan Ulukavak ve meclis üyeleri, Karabük Demir Çelik İşletmeleri’nde görev yapan, Safranbolu sevdalısı Yüksek Mimar ve Mühendis Yavuz İnce’nin önerileriyle Safranbolu mimarisinin ve yaşam tarzının korunması üzerine çalışmalarda bulundu. 12 Haziran 1975 tarihli, oy birliğiyle verilmiş Belediye Meclis kararı ile Safranbolu mimarisinin korunmasında çok önemli bir adım atıldı.
Safranbolulu Gazeteci ve Yazar Aytekin Kuş, süreç hakkında; “Yönetmelikteki yeni düzenleme onayına sunulduğunda, o sıralar yasal yetkili İmar ve İskân Bakanlığı’nın İmar Planlama Müdürü, kararı uygun bulmayarak, Belediye Başkanı’na ”Eskiye rağbet olsa bit pazarına nur yağardı” der. Bu durum Türkiye’deki “koruma” çabalarının başlangıcında, Safranbolu’daki yerel yönetimin dirayeti ve öngörüsünün ülkenin kültürel mirasının geleceğindeki önemini kanıtlar niteliktedir” ifadelerini kullandı.
Koruma Kararı’nın onaylanması üzerine Yavuz İnce, İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi ile işbirliğine giderek 1975 Avrupa Mimari Miras Yılı kutlamalarının “Safranbolu Mimarlık Değerleri ve Folkloru Haftası” adıyla ilçede yapılmasına öncülük etti. Mimari koruma çalışmalarının bilim alanındaki öncüleri Prof. Dr. Doğan Kuban ve Doç. Dr. Metin Sözen başta olmak üzere akademisyenler ve yetkilileri Safranbolu’daki kutlamalarda her akşam açık havada halkla buluşarak uzun konuşmalar ve tartışmalarla insanlarda “koruma bilinci” oluşmasında kilit rol oynadılar.
Safranbolu’nun ilk kadın Belediye Başkanı Mimar Elif Köse, Koruma Kararı’nın 45. yılı hakkında yayımladığı mesajında;
“45 yıl önce bugün Tarihi Çarşı’da bulunan Belediye binamızda kentin kaderini değiştirecek bir karar alındı. Türkiye’de tarihi alan ve kentlerin korunmasında öncülük eden bu kararın imzacıları olan dönemin Belediye Başkanı Sayın Kızıltan Ulukavak ve kıymetli Meclis Üyelerine sonsuz şükran borçluyuz.
Türkiye’sinde, çok kıymetli büyüğüm Kızıltan Ulukavak ve saygıdeğer meclis üyeleri, söz konusu ”eskiyi yeniyle değiştirme” etkilerden sıyrılarak Safranbolu’yu tüm dünyaya miras bırakan kararlarının arkasında durdular. Çok değerli Yavuz İnce’nin müşavirliğinde 45 yıl önce Avrupa Mimari Miras Yılı’nı bizim kentimizde kutlayarak birçok ulustan insanı güzel evlerimizde misafir ederek kapılarımızı dünyaya açtılar.
Safranbolu gibi bir kentin belediye başkanı olma şansına erişmiş bir mimar olarak duyduğum gurur ve mutluluğu ifade etmek imkânsız. Değerli büyüklerimizin öngörülerini rehber edinerek Safranbolu’nun mimari değerlerini ve benzersiz yaşam tarzını çağa uygun ama aslından kopmayan biçimde tüm uluslarla paylaşmaya ve onu yükseltmeye devam edeceğiz” dedi.
Başkan Köse’nin Safranbolu Koruma Kararı’nın 45. Yılına dair mesajı
Safranbolu Belediye Başkanı Mimar Elif Köse, tüm dünyada içinde yaşanırken en iyi şekilde korunmuş 20 kentten biri haline getiren en önemli adım olan 1975 tarihli Belediye Meclisi Koruma Kararı’nın 45. yılı için bir mesaj yayımladı.
Başkan Köse, mesajında;
“45 yıl önce bugün Tarihi Çarşı’da bulunan Belediye binamızda kentin kaderini değiştirecek bir karar alındı. Türkiye’de tarihi alan ve kentlerin korunmasında öncülük eden bu kararın imzacıları olan dönemin Belediye Başkanı Sayın Kızıltan Ulukavak ile kıymetli Meclis Üyelerine ve şimdiye dek koruma bilinci ile Safranbolu için fedakârlıkla çalışan tüm kaymakamlara, belediye başkanlarına, Belediye Meclis üyeleri ve Koruma Kurulu üyelerine sonsuz şükran borçluyuz.
Bilindiği üzere Safranbolu’da koruma kavramı 1930’lara dayanıyor. Bu da Safranbolu halkı ve yöneticilerinin ne kadar öngörülü ve tarihine bağlı insanlar olduğunun eşsiz bir kanıtı. Dünyada 1964 yılında Venedik Tüzüğü ile konuşulmaya başlanan “tarihi eser” ve “tarihi eserlerin korunması” kavramı, kentimizde ilk olarak dönemin Belediye Başkanı Sayın Ömer AN döneminde gündeme geldi. İller Bankası aracılığında yüksek Mimar Gündüz Özdeş’e yaptırılan ve 1967 yılının Mart ayında önce Safranbolu Belediye Meclisi tarafından, ardından Eylül ayında ise İmar İskan Bakanlığı tarafından onaylanarak uygulamaya sokulan İmar Planları, kentin korunması adına 1936 planlarından sonraki en somut ve önemli adım.
Planın açıklama raporunun Tarihi veriler bölümünde, Safranbolu’da bulunan 105 adet cami, çeşme, köprü gibi tarihi eserlerin listesi çıkarıldıktan sonra “Safranbolu ayrıca bütün şehir olarak Osmanlı sivil mimarisinin pek güzel örnekleri ile doludur. İmar planında bunların hepsinin muhafaza edilmesine büyük bir gayret sarf edilmiştir” ifadesi yer alıyor. İşte bu cümle; 2000’lere geldiğimizde Dünyanın en iyi korunmuş 20 kentinden biri olma unvanını kazanmamızdaki kararlılığın temelini oluşturmuştur.
Ancak, mimari olarak yeni kentleşmenin yükselişte olduğu, büyük binaların göz doldurduğu 1970’ler Türkiye’sinde, çok kıymetli büyüğüm Kızıltan Ulukavak ve saygıdeğer meclis üyeleri, söz konusu ‘eskiyi yeniyle değiştirme’ etkilerden sıyrılarak Safranbolu’yu tüm dünyaya miras bırakan kararlarının arkasında durdular. Çok değerli Yavuz İnce’nin müşavirliğinde 45 yıl önce Avrupa Mimari Miras Yılı’nı bizim kentimizde kutlayarak birçok ulustan insanı güzel evlerimizde misafir ederek kapılarımızı dünyaya açtılar.
Safranbolu gibi bir kentin belediye başkanı olma şansına erişmiş bir mimar olarak duyduğum gurur ve mutluluğu ifade etmek imkânsız. Değerli büyüklerimizin öngörülerini rehber edinerek Safranbolu’nun mimari değerlerini ve benzersiz yaşam tarzını çağa uygun ama aslından kopmayan biçimde tüm uluslarla paylaşmaya ve onu yükseltmeye devam edeceğiz” ifadelerinde bulundu