Nöbetçi Eczaneler
Can: Lisans anlaşmasını; Yönetim Kurulumuza, Ulaştırma Bakanlığı’na, Sanayi Bakanlığı’na ve Maliye Bakanlığı’na tasdik ettirmek için bir sürü formalite ile uzun süre uğraştıktan sonra yürürlüğe koyduk. Hemen ardından büyük güçteki motorları imal edeceğimiz fabrika inşaatına giriştik ve tamamladık.
Çetinoğlu: Ve üretime geçtiniz…
Can: Evet. Fabrikamız Deniz Kuvvetlerine devredilinceye kadar 99 adet dizel motoru imalatını gerçekleştirdik.
Çetinoğlu: Sizin döneminizde imal edilen 99 adet motor yerli gemilerde mi kullanıldı?
Can: İmal ettiğimiz 99 adet motorun 96 adedi yerli gemilerde kullanıldı. 3 adedi de Pendik Tersanesi’nde Polonya için inşa edilen 3 adet 26.300 dwt tonluk kuru yük gemilerine ana makine olarak monte edildiler. Bu motorlar,7378 BHP.güçünde büyük motorlardı.
Çetinoğlu: Fevkalâde. İimal ettiğiniz 99 adet motorun herhangi birinde bir problem çıktı mı, şikâyet geldi mi?
Can: Hiçbir problem çıkmadı, şikâyet gelmedi. 20-30 senedir Omega marka saat gibi çalışıyor.
OğuzÇetinoğlu: Bütün zorlukları aşarak bin bir güçlükle kurduğunuz ve ülkemize kazandırdığınız tesis elinizden alındı.
Pendik SULZER Motor Fabrikası, hangi gerekçe ile Deniz kuvvetleri Komutanlığına devredildi?
Yüksek Mühendis Ali Can: 1999 yılında meydana gelen depremde Gölcük Tersânesi’nde büyük hasar meydana gelince hem Pendik Tersânesi hem de içindeki Motor Fabrikası, Deniz Kuvvetlerimizin talebi, zamanın hükümetinin de onayı ile toptan Deniz Kuvvetleri’ne devredildi.
Çetinoğlu: Motor imâlâtı için kurulan büyük bir fabrikanın, tamir atölyesi olarak kullanılması hakkındaki düşüncelerinizi lütfeder misiniz?
Can: Pendik Tersanesi, Büyük Atatürk’ün tâlimatları ile başlatılmış zamanın imkânsızlıkları ile büyük mücadele verilerek tamamlanıp ancak 1 Temmuz 1982 de açılabilmiştir.
Pendik Tersânesi, 300 metrelik dev gemi inşa havuzu, 202 metrelik dev gemi inşa kızağı, yılda tek vardiyada 50 000 ton saç işleme kapasitesi, yüksek güçlü vinçleri ve çeşitli diğer imkânları ile en büyüğü 150 000 DWT’luk yük gemileri ve tankerler inşa edilebilecek şekilde planlanmış ve inşa edilmiştir. 1 milyon metrekarelik sahası ile dünyanın sayılı büyük tersanelerinden biridir.
Kanaatimce Deniz Kuvvetlerimizin kullanımına da hiç uygun değildir.
Nitekim devir işleminden sonra, ülkenin ihtiyacı olan büyük ölçekli gemiler yurt dışına sipariş edilmektedir.
Motor Fabrikasına gelince; devredildikten sonra bu fabrikada artık motor üretilmiyor. Halbuki gerek Pendik Tersanesi, gerekse Motor Fabrikası vaktiyle mülkiyetleri devlette kalmak kaydı ile güvenilir ehil bir firmaya veya bir gruba devletin de ortak olacağı bir ortaklığa kiralık olarak devredilebilseydi hem millî servetimiz olan bu kuruluşlar, kuruluş gayelerine uygun olarak çalıştırılabilir hem de Deniz Kuvvetlerimizin ihtiyaçları mükemmelen karşılanabilirdi.
Çetinoğlu: Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na devredilen fabrikada üretim yapıldı mı?
Can: 1999 senesi sonunda fabrikamız da Pendik Tersanesi ile birlikte Deniz Kuvvetlerine devredilince; Motor Fabrikamız da devredilmiş oldu. O tarihte henüz tamamlanmamış olan RTA tipi 14.000 Hp.lik dev bir motorun tamamlanabilmesi için bir ekibimizin bir süre çalışmasına müsaade edildi, motorun testi yapılıp imalat tamamlanınca da Motor Fabrikamız tamamen kapatılıp TAMİR ATÖLYESİNE dönüştürüldü, motor imalatına da son verildi.
Çetinoğlu: Fabrika yeniden faaliyete geçirilebilir mi?
Can: Fabrika yeniden faaliyete geçirilebilir, ekonomimize kazandırılabilir.
Çetinoğlu: Neler yapılması lâzım?
Evvela sorumlu ve yetkili mercilerin karar vermesi lâzım. Sonraki işleri şöylece sıralamak mümkün:
-Mevcut motor fabrikasını bugün yeniden kurmaya kalksak, arsa hariç en az 150-200 milyon dolar tutarında bir yatırım yapmak gerekir. Bu yatırımı özel sektörün gerçekleştirmesi çok zordur.
-Hâlbuki mevcut fabrika; binlerce fore kazık çakılıp çok sağlam yapılmış temeli ile
Karabük Demir Çelik Fabrikaları’na itinayla yaptırılmış 8.600 metrekarelik kapalı imalat sahaları ile 150, 15 ve 10 tonluk köprü ve konsol kreynler ile
-40.000 BHP’lik, 14.000 BHP’lik ve 1.500 BHP’lik 3 adet test üniteleri ile hazırdır. Derhal işletmeye başlanılabilir.
Not: Öğrendiğime göre Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’nda bu test ünitelerine 10.000 HP’lik yeni bir ünite de ilave etmiş.
-Ayrıca küçük tezgâhlar dışında talaşlı tezgâh olarak 1987 yılında Almanya’dan 15 milyon Mark’a ithal edilen zamanının en modern portal freze tezgâhı ile dizel motor imalatı için hazır bekliyor…
Çetinoğlu: Pendik Motor Fabrikasında bekleyen yeni iş imkânları nelerdir?
Can: Çok büyük ve geniş imkânlar var:
-Türk coster filosunun yaş ortalaması çok yüksek. Ortalama 25-30 yaş civarında. Geçen yıl, bu yaşlı filonun yenilenmesi için bir teşvik kanunu ve kararnamesi yayınlandı. Şayet bu kanunla getirilen hurda teşvikine ilâve finansman sağlanabilirse filo yenilenmeye başlanacak. Yılda kaç tane coster yenilenir bilemiyorum ama her yıl en az 10 coster 5 yıl için 50 coster yapılsa her yıl en az 10 ana makine, 20 ile 30 jeneratör dizeli demektir. Armatörlerin tercih ettiği bir markada mutabık kalınırsa bu motorlar başlangıçta dahi Pendik’te %70 yerli katkı ile rahatlıkla üretilebilir. Aksi halde, Türkiye’de imal edilmezse her armatör yurt dışından farklı marka motorlar ithal ederek Türkiye’yi bir motor mezarlığına çevirebilirler. Costerlerde aynı marka motor kullanımının sayısız faydaları vardır
. Çetinoğlu: Ne gibi faydalar?
Can: Birkaçını şöylece özetlemek mümkündür:
– Kullanma kolaylığı, personel değişiminde kolaylık.
– Eş – yedek parçası stoklanması
-Bakım – tamir kolaylıkları
– Eş gemiler yapabilmeye ve maliyeti düşürme kolaylıkları gibi…
Costerlere motor üretimi yanında,
– Üretilecek dizel motorların dış ülkelere ihracatı da yapılabilir
– Askerî ve sivil gemi motorlarının test ve sertifikasyonu
– Yenileme ve yedek parça temini (yerli ve yabancı ülke gemi motorları için)
-Motor yenileme parçaları üreticileri için merkezî test ve sertlfikasyon laboratuvarı
– Motor parçaları imâlât ve ihracatı gibi işler, fabrikayı işletecek olan firmayı beklemektedir.
Çetinoğlu: Motor fabrikası nasıl işletilebilir?
Can: Hiç problem değil… Ülkemizde, az önce saydığım işleri başarı ile yapabilecek;
– Motor fabrikamızı mükemmel işletebilecek tecrübeli dev holdingler, sanayiciler ve tersaneciler var.
– Bu nâdide fabrika, tâlip olacaklar içinden isâbetle seçilecek bir firmaya veya bir gruba uzun vadeli olarak kiraya verildiği takdirde tekrar şaha kalkar, ülkemiz de yeniden gemi dizeli üreten bir ülke hâline gelir. Bu durumda hem ülkemiz kazanır hem de gemi sanayimiz kazanır.
Yeter ki gemi motoru üretiminden heyecan duyalım,
‘Artık kendi motorumuzu kendimiz yapalım’ diyelim,
İnanalım, başaralım, gurur duyalım…
Çetinoğlu:Efendim! Çok mükemmel, dikkate alınması hâlinde candan aziz vatanımıza, aziz ve necip milletimize büyük faydalar sağlayacak bilgiler lütfettiniz. Şükranlarımı sunuyorum.
Bu röportaja mahsus olmak üzere son sözlerinizi lütfeder misiniz?
Can: Bizim neslimiz sâdece tekne yapıp, makine dâhil her şeyi dışarıdan getirip gemi inşa etmeye hep üzüldü, hep isyan etti.
Pendik SULZER Motor Fabrikası işte bu isyan duygusunun eseridir. Biz, bu isyan duygusu ile gençliğimizi yaşayamadan canla başla çalışarak modern bir motor fabrikası meydana getirip, ülkemize hediye ettik.
Biz, bu eşsiz fabrikayı, sâhip çıksınlar daha da geliştirsinler diye bizden sonraki nesillere emânet ettik.
Bu fabrikayı kapatıp, Türkiye’de motor imâlâtına son verenler, yalnız gemi sanayimize zarar vermekle kalmamış, mevcudiyeti ile gurur duyduğumuz, benim de iki yıl yedek subay sıfatıyla mensubu olmakla şeref duyduğum Deniz Kuvvetlerimizin mânevî varlığına büyük zarar vermişlerdir
Deniz Kuvvetlerimizin bu fabrikayı kapatan bir kuruluş olarak anılması, benim en büyük üzüntümdür. Ümit ederim ki bu fabrika uygun bir kuruluşa devredilerek profesyonel bir yönetim elinde işletilir de motor imalatı tekrar başlatılabilir. Bu suretle, 180 yıldır dışarıdan buhar makinesi ve dizel motor ithal eden ülkemiz inşa ettiği gemilerin motorlarını yapabilen bu motorları dışarıya da ihraç edebilen bir ülke haline gelebilir.
Unutulmasın ki ; ettiği geminin motorlarını imal edemeyen bir ülke, asla gerçek bir gemi sanayi ülkesi olamaz.
Sanayileşmede ne kadar geri kalırsak o kadar zayıf ve itibarsız, sanayileşmede ne kadar ileri gidersek o kadar ileri, güçlü ve itibarlı bir ülke oluruz. Kurtuluşumuz için tek yol, sanayileşmedir. Benim inancım budur…
Çetinoğlu: İnşallah bu söyledikleriniz dikkate alınır, fabrika yeniden faaliyete geçirilir, siz ve o dönemdeki mesai arkadaşlarınız o günlerdeki saadeti yeniden yaşarsınız. Vefat eden mesai arkadaşlarınızın da ruhu şâd olur.
Biliyorum ve inanıyorum ki üzüntüleriniz şahsınızla alakalı değil. Vatanımızın kalkınmasına, milletimizin refaha erişmesine büyük ölçüde destek olacak bir tesis, maalesef kuruluş maksadının dışında, basit tâmirat işleri için kullanılıyor. Açıkçası hebâ ediliyor Onun için üzülüyorsunuz. Üzülmeyiniz. Aziz ve necip milletimiz sizi şanla, şerefle hürmetle anacaktır. Çocuklarınız, torunlarınız sizinle iftihar edecekler.
Çetinoğlu: İnşallah bu söyledikleriniz dikkate alınır, fabrika yeniden faaliyete geçirilir, siz ve o dönemdeki mesai arkadaşlarınız o günlerdeki saadeti yeniden yaşarsınız. Vefat eden mesai arkadaşlarınızın da ruhu şâd olur.
Biliyorum ve inanıyorum ki üzüntüleriniz şahsınızla alakalı değil. Vatanımızın kalkınmasına, milletimizin refaha erişmesine büyük ölçüde destek olacak bir tesis, maalesef kuruluş maksadının dışında, basit tamirat işleri için kullanılıyor. Açıkçası heba ediliyor Onun için üzülüyorsunuz. Üzülmeyiniz. Aziz ve necip milletimiz sizi şanla, şerefle hürmetle anacaktır. Çocuklarınız, torunlarınız sizinle iftihar edecekler.
Şimdi müsaadeniz olursa, kadirşinaslık vazifelerimizi de îfa edelim. Öncülüğünüzde ulaşılan bu muhteşem başarının elde edilmesinde, gerek teknik gerekse idari kadroda bulunanlardan bahsedelim. Rahmet-i Rahman’a kavuşmuş olanları fatiha ile yadedelim.