Nöbetçi Eczaneler
Karadeniz bölgesinde mazisi 800 yılı bulan; (Anadolu Selçuklularına uzanan) “çantı tekniği” ile ahşap cami ve ev yapma geleneği var. Cami duvarı ve ev duvarı örmek için biçilmiş odunlarla, çivi kullanılmadan gerçekleştirilen tekniğe “çantı tekniği” denir. Uzun ahşap gövdelerin, çivi kullanılmadan ve köşelerden birbirine geçmeleri aracılığıyla yerleştirilmesine dayanan bu teknik; ilimizde ve Yenice ilçemizde sıkça kullanılmış.
Sanat tarihimizde, çantı tekniği ile yapılmış camileri ilk defa gündeme getiren Ekrem Hakkı Ayverdi’dir. Kaderlerine terkedildiğini ve yavaş yavaş yok olduğunu da belirtmiştir. Samsun’daki camiler çok daha eski tarihli iken, Trabzon’daki camilerimiz daha ayrıntılı ve kalem işleri ile süslüdür. Batı Karadeniz’deki camiler ise daha sade ve ihtiyaca yöneliktir. Bu yapıların cephelerinin köşeleri “kurtboğazı geçme” denilen teknik ile yapılır [1].
Çantı (Çandı) tekniği ile yapılmışyapılarda, evin temeli taşlardan oluşturulur. Kabukları soyulmuş tomruklar, taş zemin üzerine dizilir. Çivi kullanılmadan, ahşap geçme tekniği kullanılır. Eğimli alanlarda yarım kat bodrum (ahır, depo, samanlık olarak kullanılır) oluşu [2]. Ahşap kullanımının dayanıklı olması, hafif ve esnek olması gibi birçok avantajı bulunmaktadır.
Afyon Ulucami (1272), Sivrihisar Ulucami(1275), Ankara Arslanhane Cami (1289-1290), ve Beyşehir Eşrefoğlu (1297), Ankara Sabuni, Ankara Örtmeli Mescidi ve Hacı İvaz Mescidi’nde ahşap tavanlar kullanılmıştır (Ahşap sadece tavanda kullanılmış, duvarlarda değil). Ancak Yenice ilçemizde ve Karadeniz’de Çantı tekniği ile yapılmış camiler tamamen ahşaptandır[3].
Çantı tekniği, Yenice’nin evleri ve camileri, hem yöresel mimarinin gelişimi hem Anadolu’da sanat birikiminin anlaşılması hem de kıymetli kültürümüzün kaybolmaması için Türk Sanat tarihinde önemli bir yere sahiptir. Yenice ilçemizde bu nitelikte yapılmış evler ve camiler de bu kapsamda oldukça özgün ve değerlidir.
Resim 1: Çantı tekniği kullanılmış Cuma Camii’nin dış cephesi ve minberi izlenmektedir. Köşelerde kurtboğazı geçme izleniyor. Minberde ahşap oyma sanatı kullanılmış.
Yenice-Yirmibeşler Köyü mevkisinde 100 yılı aşan yaşı ile Cuma Camii çantı tekniği ile yapılmış çok güzel mimari yapılarımızdan biridir. Ahşapların köşelerinde kurtboğazı geçme metodu kullanılmıştır.
Kalemişi ile süsleme sanatı kullanılmamıştır. Camimizin bu durumu Batı Karadeniz çantı mimarisi ile uyumludur. Caminin içinde ahşap oyma sanatı ile ilgili süslemeler mevcuttur. (Resim 1 ve 2)
Resim 2: Cuma Camii’nin üst katının, üstten ve alttan görüntüsü.
Caminin en güzel iki yapısı ise çok yaşlı yekpare ağaçtan yapılmış merdiveni ve üst kattaki abdest alma yeridir. Merdiven yekpare ağaçtan yapılmış ve oyma tekniği kullanılmıştır. Abdest alma alanı ise eğimli ahşap bir tabladan oluşmakta ve sular aşağı doğru akmaktadır. Muhtemelen ibrik kullanılmakta idi (Resim 3). Camimiz restore edilmeyi ve gelecek nesillere aktarılmayı hak ediyor.
Resim 3: Cuma Camii’nin içindeki yekpare ağaçtan çok kıymetli-yaşlı merdiven ve caminin üst katındaki abdest alma alanı izleniyor. Sadece bu yekpare ağaçtan merdiven bile müzelerde yer alacak kadar özgün ve değerlidir. Yekpare ağaçtan yapılmış merdiven çok özgün ve daha önce benzeri yapılmamış nitelikte.
Böyle güzel camileri ve evleri yapan bilge ustalar azalıyor, hatta yok oluyor. Bilgilerini gelecek nesillere aktaramıyorlar. Bu durum üzerinde durulması gereken bir konudur.Yöre halkının belirttiğine göre; daha üzücü birkonu ise çantı tekniği ile yapılan evlerin ahşapları, yakacak odun olarak kullanılıyor-satılıyor. Bir başka üzücü konu ise bu ahşap evler yerlerinden sökülüyor ve başka şehirlere taşınıyor.
Çantı tekniği tarihinde ve Klasik Türk Mimarisinde Yenice ilçesinin de güzel-değerli bir yeri var. Bu güzel değerli yeri korumak ve anlaşılmasını sağlamak ancak; farkında olarak, okuyup öğrenerek, belgeleyerek, belgesellerini yaparak ve yazıp geleceğe aktararak olur.
1. NEFES Eyüp, G.R., ÇORUM/İSKİLİP’TE ÇANTI TEKNİĞİNDE İNŞA EDİLMİŞ İKİ CAMİ: SANAYİ MARANGOZLAR VE TAVUKÇUHOCA CAMİLERİ. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2016/2, c. 15, sayı: 30, ss. 299-309, 2016.
2. Çantı.https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87ant%C4%B1, 2020.
3. SEYFİ, S., ORDU/AKKUŞ’TA ÇANTI TEKNİĞİNDE YAPILMIŞ CAMİ ÖRNEKLERİ. 2017.
