PENDİK TERSANESİNİN KURULUŞ HİKAYESİ (1937 -1982)

50 YIL SÜREN UĞRAŞ

“Pendik Tersanesi 1937’den beri dünya Tersanecilik çevrelerinde konuşuluyordu ve inşaati en uzun süren Tersane olarak bütün dünyada adeta meşhur olmuştu.”

Ali CAN (Gemi İnşa Mühendisi)

Ali CAN beyin “Bir TERSANE Bir HAYAT “ isimli eserinde “Pendik Tersanesi İçin Mühendis Yetiştirilmek Üzere Yurt Dışına Talebe Gönderiliyor” başlıklı yazısından bazı alıntılar :

“1 OCAK 1938’de DENİZ BANAK kurulunca, hem kurulacak Pendik Tersanesi’nde hem de mevcut tersanelerimizde çalıştırılmak üzere yurtdışına mühendislik eğitimi için talebe gönderilmesine karar veriliyor. İlk olarak lise birinci ve ikincilerinden 4 kişilik bir ön gurup elemesiz olarak İngiltere’ye gönderiliyor.

Bu öncü gurup İngiltere’ye gönderildikten bir süre sonra , gönderilen talebe sayısının çok az olduğu düşünülerek , lise ve ortaokul mezunlarından imtihanla seçilecek ikinci ve daha kalabalık bir grubun da İngiltere ve Almanya’ya gönderilmesi kararlaştırılıyor.

Temmuz 1938’de bir sabah , günlük gazeteleri okuyan o zamanın lise ve ortaokul mezunu olan gençler şöyle bir ilânla karşılaşıyorlar:

“Avdetlerinde(dönüşlerinde) yeni kurulacak Pendik Tersanesi’nde görevlendilmek üzere lise ve ortaokul mezunları arasından yapılacak imtihan sonucunda seçlilecekler , Gemi Mühendisliği eğitimi görmek üzere İngiltere ve Almanya’ya gönderileceklerdir.Müracaatların Karaköy’deki Genel Müdürlüğe yapılması rica olunur.”

Ayrı ayrı yapılan imtihanlar sonucunda lise mezunlarından toplam 15 , ortaokul mezunlarından da 20 olmak üzere toplam 35 kişi seçilmiş oluyor.

Lise Mezunu 6 kişi İNGİLTERE

Lise Mezunu 9 kişi ALMANYA

Ortaokul Mezunu 20 kişi ALMANYA’ya gönderilir.

Almanyaya giden 29 kişi savaş nedeniyle geri çağrılır ve 1 sene sonra tekrar İNGİLTERE’ye gönderilir.HARP şartlarına ragmen talebelerin bursları muntazaman gönderilir.

1939-1940 yıllarında İNGİLTERE’ye gönderilen ve 1945’ten itibaren dönüp tersanelerimizde görev alan bu nesil Denizcilik bankasının çeşitli kademelerinde fiilen çalıştılar ama hiç biri PENDİK TERSANESİ için mühendislik eğitimi aldıkları halde PENDİK TERSANESİ’nin açılışını göremediler ve orada çalışamadılar.

1940 yılında TERSANE sahasını ziyaret eden İsmet İNÖNÜ hiç bir ilerleme görmeyince kızar ve “kapatın burayı” diye gürler.

10 yıl hiç bir şey yapılamaz.1950 de Denizcilik Bankası istimlak çalışmalarını yeniden başlatır. Mesire yeri olarak bilinen PAVLİ ADASI karadan 150-200 m uzaklıktadır ve piknik yeri olarak kullanılır. Orada kamp yapanlar (Merkez Bankası, Hava Kuvvetleri) istimlak çalışmalarını “Pendik elden gidiyor, Pavli elden gidiyor “ diye engellemeye çalışırlar.

1960 yılına kadar sadece istimlak çalışmaları yapılır ama bitirilemez. 1960 sonrası Pendik Tersanesi inşaatı DPT yatırım planlarına dahil edilir.

1967 de yeterli istimlak yapılmıştır ve PENDİK Tersanesi için uluslar arası proje ihalesine çıkılır.

Almanya, Polonya, İsveç, Norveç, Danımarka, Fransa ve İspanyol firmaları teklif verir. POLONYA CEKOP projesi Kabul edilir.

CEKOP 1.5 yıl süren çalışma sonrası KIZAK, KURU HAVUZ, ATÖLYELER, TEZGAHLAR VİNÇLER ve SOSYAL TESİSLERİ ve altyapıları ile detayli bir tersane projesi hazırlar.

1968 Yılında 50 kişilik bir gurup Polanya GIDINYA Tersanesine 8 aylık Teorik ve Pratik eğitim için gönderilir.

Milli Güvenlik Kurulu toplantısı sonrası 1937 de ilk temeli atılan ama yıllar boyu bir ilerleme sağlanamayan PENDİK Tersanesi’nin 2. temel atma töreni 29 Mayıs 1969 günü yapılır.

Törene zamanın başbakanı DEMİREL katılır. Yaptığı konuşmada 2000 kişinin çalışacağı Tersane müjdesini verir.

1970 yılında dış ticaret fazlası veren JAPON’lar Türkiye’de yatırım yapmak ve kredi vermek isterler. DPT Müsteşarliği Denizcilik sektörünü önerir ve Pendik Tersanesinin TÜRK –JAPON IHI ortak yatırımı olarak kurulması için mutabakat sağlanır. JAPONLAR Cekop projesini 200-300 bin tonluk tanker inşa edilebilecek şekilde revize ederler.

JAPONlar fizibilite çalışmasını bitirirler ve ortak olmaya karar verirler.1970 sonu ortaklık kararnamesi hazırlanır.

Gemi Mühendisleri Odası Türk -Japon ortaklığına destek olacak yerde “Tersane Japonlara peşkeş çekiliyor” diye kampanya başlatılır.

12 Mart 1971 muhtırası nedeniyle hükümet düşer.

Turgut ÖZAL DPT müsteşarliğından ayrılır. Proje sahipsiz kalır.

4 yıllık uğraş çöpe atılmıştır.

Yeni kurulan koalisyon hükümeti Tersane inşaatinin milli imkanlarla yürütüleceğine karar verir.

JAPON’lar püskürtülmüş ve zafer kazanılmıştır. Kararı duyan JAPON IHI Brezilya ile ortak tersane kurar.”

1974 senesine kadar arazi düzeltme çalışmaları 300 metre rıhtım ve Pavli adasını karaya bağlayan mendirek inşaatı yapılır.

1977 de yarım yamalak bir kaç atölye, ve müteahhitlerin çoğu tarafından terk edilmiş çamurlu bir araziden ibarettir.

1978 de İnşaat İşleri Müdürlüğü için liyakatli elemanlarla yeni bir kadro oluşturulur (Mustafa ERKAN, Hayrettin Özşahin, Ahmet YILDIRIM) ve inşaatlara hız verilir. Ekip başına Gemi Mühendisleri Odası başkanı iken Japon ortaklığına karşı çıkan Ali Osman Adak getirilir ve günah çıkartırcasına iyi bir çalışma yapar.

1981 yılında JAPON IHI ile ortaklık çalışmaları yeniden başlar. Japonlar o sıralarda devam eden İRAN- IRAK savaşı nedeniyle savaş sonrası yıkılan limanlar, vinçler, çelik köprüler, fabrikalar ve tüm çelik konstrüksiyon yapıların yeniden inşa edileceğini düşünerek Pendik Tersanesinden istifade etmek isterler.

JAPONYA’dan gelen 4 kişilik heyet 2 ay inceleme yapar ve 2 ciltlik fizibilite çalışması tamamlanır ve teslim edilir. Turgut Özal istifa eder. Proje sahipsiz kalır. IHI ile ortaklık girişimi 2. kez suya düşer.”

Ali CAN (Bir TERSANE Bir HAYAT)

1978 senesinde 40 kişilik bir gurup 6 aylık lisan ve Teknik eğitim için İngiltere’ye gönderilir. İngiltere’de aynı merkezde Türk ekibinde önce GÜNEY KORE ekibi eğitim görür.

GÜNEY KORE bu eğitimlerden sonra gemi inşa sanayinde büyük atılımlar yapar.

Güney Kore’nin 1971 dünya gemi inşa Pazar payı % 1 iken bu atılımlar sayesinde 2013 dünya gemi inşa Pazar payı % 43 olur.

2022 dünya gemi inşa Pazar payı:

ÇİN + GÜNEY KORE + JAPONYA: % 95

DÜNYA TİCARET HACMI %95 DENİZ YOLU

PENDİK ŞANTİYESİ AÇILIYOR: 7 OCAK 1981

Ustabaşı olarak Pendik Şantiyesi için görevlendirilen Mehmet ŞAHİN usta ile saatler süren çalışmalar sonucu ilk aşamada şantiyede ihtiyaç duyacağımız tüm araç ve gereçler için ayrıntılı bir liste hazırladık.

7 Ocak 1981’de çok soğuk ve karlı bir gün şoför Necati DİKMEN’in kullandığı bir pikapla Karabük’ten yola çıktık ve aynı gün akşamı şantiyeye vardık. Pendik Şantiye şefi olarak görevim başlamış oldu.İlk gece kalacak yerlerimiz hazır olmadığı için otelde kaldık.

Pendik Tersanesi’nde yapacağımız işlerde koordinasyonu sağlayacak Aykut ALTAY bey ve uzun yıllar birlikte çalışacağımız kontrol mühendisleri Faruk ZAMBAK (Makina) ve Mehmet AYGÜN(Elektrik) ile tanıştıktan sonra çalışmalara başladık.

Bizim şantiyemizi açtığımız 1981 Ocak ayı itibariyle Açık İstif Sahası , Çelik İşleme Atölyesi ve Blok Montaj Atölyesi bitmiş fakat buralarda çalışacak gezer köprü vinçler hazır değildi ve ray montajları yapılamamıştı.

1982 yazında planlandığı gibi Pendik Tersanesinin işletmeye açılabilmesi için muhakkak surette tüm atölye vinçlerinin hizmete hazır hale getirilmesi yani 5 ton dan 50 ton kaldırma kapasitesine kadar 14 adet vincin PROJE, İMALAT ve MONTAJinin 18 ay içerisinde bitirilmesi ve binlerce metre vinç yolu rayları montajinin yapılması gerekiyordu.

Daha önce başka bir firmayla atölye vinçlerinin proje , imalat ve montaji konusunda bir sözleşme yapılmış fakat bazı anlaşmazlıklar nedeniyle yürütülememişti. Karabük Demir Çelik, Proje Konstrüksiyon Müdürlüğünden gelen bir ekiple birlikte her bir vince ait mevcut durumu tespit ettikten sonra ayrıntılı bir Proje-İmalat-Montaj iş programı hazırlayarak işe başladık.

1 HAFTA OLARAK PLANLANAN İŞİ 36 SAATTE BİTİRMEYİ BAŞARDIK

Pendik Tersanesindeki köprü kreyn imalat montaj işlerinde Tevsiat Montaj Müdürlüğüne ait 60 Tonluk LİMA vincini kullanıyorduk. Öncelikle KÖPRÜ kiriş ve başlıkların montaj işlerini bu vinçle yapacak ve aynı vinci işimiz bittiği zaman geçici bir süre için Ağrı Şantiyesindeki ( Şantiye Şefi Adil KARADAĞ) Şeker Fabrikası montaji için gönderecektik.

Ağrı Şantiyesi açıldıktan kısa bir süre sonra 60 Tonluk LİMA vincine çok acil ihtiyaç olduğu haberi geldi. Biz 1 hafta daha vinci kullanabileceğimizi düşünürken 3 gün içinde vinçle ilgili tüm işleri bitirmemiz ve vinci yola çıkarmamız gerektiği bildirildi.

Köprü başlıklarının yerine kaldırılabilmesi için Haliç Tersanesinde döküm işleri devam eden tekerleklerin dökümü, Pendik Tersanesindeki atölyede dik torna ve diğer tezgahlarda işlenmesi, tekerleğin başlıklara montaji yapılması gerekiyordu.

Aykut ALTAY beyin koordinasyonunda tüm ilgililerle yapılan bir toplantıda durum değerledirildi ve 3 gün içinde montaj tamamlanacak şekilde bir iş program yapıldı.

Torna atölyesindeki 36 saat hiç durmadan mesai yapılması gerekiyordu. Nihayet atölyede tekerleklerin işlenmesi ve rulmanların takılmasından sonra gece karanlığında açık sahadaki vinç köprüsü başlıklarına monte edilmesi gerekiyordu.

O bölgeyi aydınlatmak için uzun bir ara kablosuna ihtiyaç vardı. Gece olduğu için depolar kapalıydı ve kablo bulamadık. Bir çare düşünürken şantiyede kullandığımız DODGE Pikabin far ışıklarından istifade ederek bu işi yapmaya karar verdik.Gece şöforu uyandırmadan aracı bizzat kullandım ve bir çok manevra ile montaj bölgesini aydınlatarak tekerlek montajlarını tamamladık. 6 kişilik ekip 36 saat hiç dinlenmeden ve uyumadan çalışmıştık. Tekerlek montaji bittikten sonra 20 dakika çorba molası verdik ve işe devam ettik. Öğlene doğru montaji bitirdik yani başarmıştık..Ertesi gün vinç yola çıktı.