Bilimsel açıklaması ile Hava kirliliği, canlıların sağlığını olumsuz yönde etkileyen ve havadaki yabancı maddelerin, normalin üzerinde miktar ve yoğunluğa ulaşması olarak açıklanır.
Havada katı, sıvı ve gaz şeklindeki yabancı maddelerin insan sağlığına, canlı hayatına ve ekolojik dengeye zarar verecek miktar, yoğunluk ve uzun sürede atmosferde bulunması kaynaklıdır.
İnsanların çeşitli faaliyetleri sonucu meydana gelen üretim ve tüketim aktiviteleri sırasında ortaya çıkan atıklarla hava tabakası kirlenerek, yeryüzündeki canlı hayatını olumsuz yönde etkilediği bilinmektedir.
Bunlara, yüksek tansiyon ve tütün kullanımından sonra, bulaşıcı olmayan hastalıklardan kaynaklı ölümlerin tetiklendiğini eklenir ve yine bunlara neden olan hava kirliliği insanların yaşam ve konforunu olumsuz yönde etkiler.
Isınma, trafik, elektrik üretimi, sanayi, madencilik, inşaat, endüstriyel tarım ve orman yangınları gibi insan faaliyetlerinin neden olduğu emisyonlar ana kirlilik nedenleri olarak gösterilir.
Hava kirliliği erken ölümlere yol açarken, dünya popülasyonunun %92’sini etkilemekte ve hava kirliliğinden kaynaklandığı bilimsel veriler ile ispatlanmıştır…
2020 yılında yayınlanan bir araştırmaya göre Türkiye’de hava kirliliği Dünya Sağlık Örgütü kılavuz değerine indirilseydi; 2019 yılında tüm ölümlerin %7,9’u (31.476 ölüm) ve 2018 yılındaki tüm ölümlerin %12,13’ü (45.398 ölüm) önlenebilirdi.
Bu tür bir başka çalışmaya göre 2017 – 2019 yılları arasında hava kirliliği nedeniyle trafik kazalarının neredeyse 6-7 katı kadar ölüm yaşanmıştır.
Bahsedilen araştırmada Dünya Sağlık Örgütü’nün 2021 yılında güncellediği sınır değerlerden daha yüksek önceki değerler kullanıldığı için, hava kirliliğinin belirtilenden daha fazla sağlık sorununa neden olacağını ifade edilmiştir.
Kısacası; Günümüzde, her geçen gün artan çevre sorunlarının başında gelen hava kirliliği, geleceğin dünyasını ciddi bir şekilde tehdit etmekte, ekolojik tehlikelerle karşı karşıya bırakmaktadır.
Dünya nüfusunun hızla artmasına paralel olarak, artan enerji kullanımı, endüstrinin gelişimi ve şehirleşmeyle ortaya çıkan hava kirliliği insan sağlığı ve diğer canlılar üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır.
Yapılan bilimsel araştırmalar göstermektedir ki, hava Kirliliği insanlarda başlıca solunum sistemi ile dolaşım sistemini etkilemektedir.
Rusya’da yapılan bir araştırmada toprağa çöken kirleticilerinin gıda ile sindirim sistemine de girdiğini göstermiştir.
Kirleticilerin boyu ile suda çözünmelerine oranında sağlığa olumsuz etkileri vardır.
Büyük partiküller nazofarenksi geçemezken PM 2.5 altında kalan ajanlar Akciğer dokusuna geçebilmektedir.
Yine araştırmalar göstermektedir ki bireyde solunum sistemi rahatsızlığı varsa etkenlerin limit değerli dolaysıyla daha düşük olmakta veya diğer bir değişle sağlık problemleri sağlıklı bir bireye göre daha erken yaşta ortaya çıkabilmektedir.
Bunların, başlıca sağlık etkileri ise, sağlık uzmanlarına göre,;
-Astım, Allerji, Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) ve Kanser dir.
Birde unutulmamalıdır ki, hava Kirliliğinden de en çok etkilenenler ise 5 yaş altı çocuklar, kronik hastalar ve yaşlılar. Bu durumlara düşük sosyal statü (evsizler gibi), sağlık kuruluşuna ulaşamama, sigara/alkol alışkanlığı, beslenme bozuklukları gibi etmenler eklenmesi sağlığa etkiler daha şiddetli olmaktadır.