Türk milleti Kurtuluş Savaşını kazanıp Anadolu’yu Emperyalistlerin işgalinden kurtarmıştı. Mudanya Anlaşmasıyla İstanbul ve Doğu Trakya TBMM’nin yönetimine devredilmişti.
Artık sıra İtilaf devletleri ile hukuki ve siyasi anlaşmazlıkları çözmeye gelmişti. İtilaf Devletleri barış görüşmelerinin yapılacağı yer olarak tarafsız bir ülke olan İsviçre’nin Lozan kentini seçtiler.
Mustafa Kemal Paşa ise görüşmelerin İzmir’de yapılmasını istiyordu. Bu sayede yeni Türk Devletini tüm dünyaya tanıtmayı, Yunanlılarının Türk Halkına yaptığı zalimliği göstermeyi, ayrıca konferansı daha yakından takip ederek cephede kazanılan zaferin masa başında kaybedilmesini engellemeyi planlıyordu.
İşgalci güçler, 13 kasım 1922’de Lozan da yapılacak olan barış görüşmelerine TBMM Hükümetini ve İstanbul Hükümetini birlikde davet ettiler. ( 27 Ekim 1922 )
TBMM Lozan da ikilik çıkmasını engellemek için 1 Kasım 1922’de saltanatı kaldırarak Osmanlı Devletinin varlığına resmen son verdi. Böylece TBMM Hükümeti konferansa Türk Ulusunun tek temsilcisi olarak katılarak İtilaf devletlerinin amaçlarına ulaşması engellemiştir.
Yeni Türk devletinin kaderini çizecek olan bu konferansa, TBMM Hükümetini Mudanya Ateşkesindeki diplomatik başarısından dolayı,
İsmet Paşa başkanlığındaki bir heyet temsil etti.
20 Kasım 1922 de başlayan Lozan Konferansında, Boğazlar, Musul, Borçlar, Kapitülasyonlar ve Karaağaç sorunlar nedeniyle uzlaşma sağlanamadığı için görüşmeler 4 Şubat 1923’de kesildi. Temsilciler ülkelerine geri döndü.
Türk Orduları, Boğazlar ve Musul üzerine yürümeye hazırlandı. Durum gergindi. Ancak yeni bir savaşı hiçbir taraf istemiyordu.
Lozan’a ara verilen dönemde, İzmir 1.İktisat kongresini toplayan Türkiye ( 17 Şubat 1923) gerekirse ekonomik bağımsızlık için savaşacağını duyurdu.
Bunun sonucu 23 Nisan 1923 de Lozan’da görüşmeler yeniden başladı. Görüşmeler sonunda 24 Temmuz 1923 günü Lozan Barış antlaşması imzalandı.
Lozan Barış Antlaşmasıyla Türkiye’nin bağımsızlığı ve Misakımilli sınırları bütün devletler tarafından kabul edildi. Lozan; Mondros ve Sevr ile Türk ulusunun elinden alınmak istenen topraklarını ve bağımsızlığını geri getirdi.
Lozan Barışı, Ulusal sınırlar içinde yeni bir Türk devletinin varlığını sağladı ve dünyaya kabul ettirdi.
Türk Ulusunun bu başarısı emperyalistlere karşı mücadele veren tüm mazlum ülkelere örnek oldu ve güç verdi. Kuzey Afrika’da, Libya, Cezayir ve Tunus, Asya’da Hindistan bağımsızlıkları bunlara örnektir.
Lozanın 95.yılında, Bu konferansın başarısında büyük yeri olan, Mutafa Kemal Atatürk’ü ve
İSMET İNÖNÜ’YÜ de saygı ile anıyorum.